زندگی و مرگ کاشف میکروب‌ها ؛پاستور

لویی پاستور، شاید تنها دانشمندی باشد که روزانه بارها و بارها نامش را با اندک تغییری می‌شنویم و یا به زبان می‌آوریم: پاستوریزاسیون، محصولات پاستوریزه و حتی آدم پاستوریزه! با این حال، ذهن کمتر کسی با شنیدن این کلمات، به شیمیدان و زیست‌شناس مشهور فرانسوی، لویی پاستور، معطوف می‌شود؛ دانشمندی که در 27 دسامبر 1822 میلادی به دنیا آمد و در تاریخ 28 سپتامبر 1895 میلادی در حوالی پاریس درگذشت و عمل پاستوریزاسیون مأخوذ از نام اوست. در این مقاله نگاهی داشته‌ایم به او، بیماری‌اش و اکتشاف بشردوستانه‌اش. لویی پاستور شهرتش را مدیون شناخت نقش باکتری‌ها در بروز بیماری و کشف واکسن ضدهاری است. البته پاستور به موفقیت‌های زیادی نایل شده است. او واکسن سیاه زخم را برای علاج قطعی بیماری گوسفندان کشف کرد و همچنین وجود جهان موجودات بسیار ریز را که میکروب نام دارند ثابت کرد و اعلام کرد که عامل بسیاری امراض همین موجودات ذره‌بینی هستند و با این اکتشاف، بزرگ‌ترین خدمت را به بشریت کرد. پاستور فرضیه‌ای را که لاوازیه پیش از اومطرح کرده بود با پایه‌های علمی محکمی به اثبات رساند؛ موضوع چرخه حیات به این معنا که هر چیز که نابود می‌شود، باز به وجود می‌آید. وی اظهار داشت که بعد از مرگ، موجودات ذره‌بینی که روی نعش قرار دارند، از فقدان هوا استفاده کرده و به زاد و ولد می‌پردازند و جسد را تجزیه کرده و متعفن می‌سازند. آنگاه مواد حاصل از تجزیه جسم مرده، به مصرف تغذیه حیوانات و نباتات دیگر می‌رسد و به این طریق به حیات ادامه می‌دهند. خونریزی مغزی پاستور تا آخرین لحظات زندگی‌اش نیز در حال تحقیق و بررسی بود. او در حالی که درمورد کرم ابریشم مطالعه می‌کرد، ناگهاندچار خونریزی مغزی گشت و سمت چپ بدنش فلج شد. او پس از درمان تا حدی بهبود یافت، اما سکته مغزی دیگری باعث شد تا تکلم و تحرک‌اش مختل شود. او در هنگام مرگ به کلی فلج شده بود. لویی پاستور در سال 1895 در پاریس در 73 سالگی و بر اثر سکته مغزی درگذشت. مقبره او در زیرزمین انستیتوپاستور است. پاستور با وجود اینکه در خانواده‌ای کمابیش فقیر به دنیا آمده بود، توانست تحصیلات خود را با موفقیت به پایان برساند.او در 26 سالگی بعد از اخذ مدرک دکترا به سمت استاد شیمی دانشگاه استراسبورگ پذیرفته شد و با دختر رییس همین دانشگاه ازدواج کرد. همسر لویی پاستور حامی فعالیت‌های علمی شوهرش شد و مسوولیت کارهای اداری و دفتری او را به عهده گرفت. این زوج صاحب سه دختر شدند که هرسهقبل از رسیدن به سن بلوغ از دنیا رفتند. دختر چهارم و پسری بنام ژان باتیست از آنها بزرگ شدند که این پسر بعدها سیاستمدار شد. ژان باتیست در کودکی به‌وسیله پدرش از مرگ نجات یافت ولی چند سال بعد که آلمان‌ها به ‌فرانسه تاختند و خواستند به سردابی که مقبره پاستور بود و پسرش نگهبانی آن را به‌عهده داشت به‌ زور وارد شوند، با مقاومت او روبه‌رو شدند و در این برخورد، ژان باتیست جانش را از دست داد. بخشی از وصیت‌نامه پاستور «در هر حرفه‌ای که هستید، نه اجازه بدهید به بدبینی‌های بی‌حاصل آلوده شوید و نه بگذارید بعضی لحظات تاسف‌بار که برای مدتی پیش می‌آید، شما را به یاس و ناامیدی بکشاند. در آرامش حاکم بر آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌هایتان زندگی کنید. نخست از خود بپرسید برای یادگیری و خودآموزی چه کرده‌ام؟ سپس همچنان که پیش می‌روید، بپرسید: من برای کشورم چه کرده‌ام؟ و این پرسش را آنقدر ادامه دهید تا به این احساس شادی‌بخش و هیجان‌انگیز برسید که شاید سهم کوچکی در پیشرفت و اعتلای بشریت داشته‌اید اما هر پاداشی که زندگی به تلاش‌های‌تان بدهد یا ندهد، هنگامی که به پایان تلاش‌های‌مان نزدیک می‌شویم هر کدام ازما باید حق آن را داشته باشیم که با صدای بلند بگوییم: من آنچه را در توان داشته‌ام، انجام داده‌ام و دیگر هیچ!»